Kompetencje kluczowe

01 września 2019 r.

Kompetencje zdefiniowane w Zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie jako połączenie: wiedzy, umiejętności, postaw odpowiednich do sytuacji:

1. Porozumiewanie się w języku ojczystym
2. Porozumiewanie się w języku obcym
3. Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne
4. Kompetencje informatyczne
5. Umiejętności uczenia się
6. Kompetencje społeczne i obywatelskie
7. Inicjatywność i przedsiębiorczość
8. Świadomość i ekspresja kulturalna

Cele kształcenia dzieci w wieku przedszkolnym na podstawie Rozporządzenia MEN

1. Wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach i dalszej edukacji.
2. Budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie dzieci tak, aby wiedziały, co jest dobre, a co złe.
3. Kształtowanie w dzieciach odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do znoszenia różnych niepowodzeń i porażek.
4. Rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, niezbędnych w poprawnych relacjach z innymi dziećmi i dorosłymi.
5. Stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych.
6. Troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną, zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych.
7. Budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych.
8. Wprowadzanie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, małe formy teatralne i sztuki plastyczne.
9. Kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej.
10. Zapewnienie dzieciom szans na lepszą edukację poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także uczenie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne dla edukacji szkolnej.

Cechy rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym.
Jak przebiega rozwój przedszkolaka?
"Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć o tym, jak żyć, co robić i jak postępować, nauczyłem się w przedszkolu. (...) Tam się nauczyłem, że trzeba: dzielić wszystko, postępować uczciwie, nie bić innych, odkładać na miejsce każdą znalezioną rzecz, sprzątać po sobie, nie brać nic, co do mnie nie należy, powiedzieć "przepraszam", jeśli się kogoś uraziło, myć ręce przed jedzeniem, spuszczać wodę, jeść ciepłe bułeczki i popijać zimnym mlekiem, prowadzić zrównoważone życie, trochę się uczyć i trochę myśleć, malować i rysować, i śpiewać, i tańczyć, i bawić się, i codziennie trochę popracować, po południu zdrzemnąć się".
R. Fulghum

W tym krótkim cytacie autor zawarł kwintesencję tego co dzieje się w przedszkolu, a właściwie w życiu dziecka, które w tym okresie uczy się być samodzielne, obserwować świat zewnętrzny, krytycznie myśleć nawiązywać relacje z innymi.
Wiek przedszkolny to okres w rozwoju dziecka od trzeciego do siódmego roku życia. W tym czasie czynności rozwojowe dziecka ulegają zmianie, wychodzi ono poza rodzinę, poznaje szersze środowisko, zaczyna pełnić nowe role i funkcje społeczne. Ważnym czynnikiem rozwojowym staje się oddziaływanie nowego systemu w postaci nauczania i wychowania kształtującego umiejętność uczenia się i systematyzowania wiedzy oraz rozwijającego umiejętności.

W obrębie okresu przedszkolnego możemy wyróżnić trzy fazy:

1. wczesna od 3 do 4 r. ż.
2. średnia od 4 do 5,5 r. ż.
3. późna od 5,5 do 7 r. ż.

Najważniejsze osiągnięcia okresu przedszkolnego to dążenie do samodzielnego i odpowiedzialnego podejmowania działań wynikających z:

• odczuwania siebie samego jako podmiotu własnych działań i przeżyć,
• odkrywania świata zewnętrznego innych ludzi,
• zdobywania znacznego zasobu wiedzy o świecie,
• pojawienia się obok zabawy początków świadomego uczenia się i pracy (M. Tyszkowa).

Wraz z dojrzewaniem układu nerwowego, szkieletowego oraz mięśniowego, następuje rozwój sprawności ruchowych. Przebiega on w dwóch kierunkach:

• rozwoju sprawności ruchowych, wywodzących się z ruchów swobodnych i postawno? lokomocyjnych
• rozwoju umiejętności praktycznych, polegających na zdolności posługiwania się przedmiotami i narzędziami codziennego użytku.

Do przedszkola wkracza dziecko, które potrzebuje wsparcia w wykonywaniu różnorodnych czynności, a w końcu wieku przedszkolnego mamy do czynienia ze wzrostem precyzji i koordynacji ruchu. Wzrost sprawności sprzyja usamodzielnianiu dziecka oraz wzrostowi poczucia sprawstwa i pewności siebie. W okresie przedszkolnym dzięki wrażliwości zmysłów, zwłaszcza wzroku i słuchu, rozwija się u dziecka reakcja na bodźce złożone. Jednak nawet w końcu wieku przedszkolnego większość dzieci ma trudności z analizą i syntezą danych spostrzeżeniowych ponieważ odbierają przedmioty i zjawiska całościowo bez uchwycenia poszczególnych elementów składowych. Jeżeli obiekt jest bliski doświadczeniu dziecka lub dobrze opisany przez osobę dorosłą potrafi ono powiązać elementy składowe w całość (M. Przetacznik-Gierowska).

Dlatego ważne jest wprowadzanie nowych pojęć w sposób jak najwszechstronniej opisany, umożliwienie dziecku wielozmysłowego doświadczania nowych wrażeń.
W wieku przedszkolnym wyobrażenia są ściśle powiązane z aktywnością zmysłowo ? ruchową. Jeśli dana sytuacja dostarcza dziecku dużo bodźców pobudzających, to jego doświadczenia są bogatsze i trwalej zapamiętane.

Możliwość oglądania, dotykania, wąchania oraz dostarczenie bodźców słuchowych służy powstaniu pełniejszego obrazu i lepszemu utrwaleniu wprowadzanych treści czy pojęć.
Wiadomości i doświadczenia stają się przedmiotem czynności umysłowych dziecka pojawia się porównywanie faktów, wysnuwanie wniosków, wiązanie faktów w struktury (E. Hurlock).

Uwaga

Uwaga dziecka w wieku przedszkolnym jest jeszcze głównie mimowolna i skoncentrowana przede wszystkim na silnych bodźcach. Dopiero w szóstym/siódmym roku życia dziecko uzyskuje większą gotowość do kierowania uwagą.
Umiejętność koncentracji uwagi jest potrzebna do prawidłowego procesu uczenia się. Umożliwia ludziom zapamiętywanie ważnych informacji, kojarzenie faktów, rozumienie złożonych wypowiedzi. W wieku przedszkolnym wzrasta zdolność dzieci do koncentracji uwagi na zadaniu. Trzylatki potrafią być skoncentrowane przez 5-10 minut, a sześciolatki około 20. Na koncentrację uwagi znaczny wpływ ma sposób podania zadania. Zadanie ciekawe, angażujące emocje będzie sprzyjało dłuższemu utrzymaniu uwagi dziecka.

Cechy uwagi to:

• selektywność (zdolność do pomijania bodźców nieistotnych),
• trwałość (możliwość kończenia rozpoczętych czynności),
• dowolność (możliwość wykonywania zadań),
• podzielność (robienie kilku rzeczy naraz np. słucham i patrzę),
• przerzutność (powracanie do przerwanego zadania).

Wszystkie cechy uwagi dziecka w wieku przedszkolnym są jeszcze labilne i powodują problemy z dokładnym zapamiętywaniem.

Pamięć

W procesie gromadzenia wiedzy i doświadczeń kluczową rolę pełni pamięć. Również ona ma w wieku przedszkolnym głównie charakter mimowolny. Wspomnienia aktualizują się przez swobodne skojarzenia, często realne doświadczenia mieszają się jeszcze z treściami z bajek czy wyobrażeniami. Dopiero około szóstego roku życia wzrasta udział pamięci dowolnej, która umożliwia zbieranie doświadczeń, przechowywanie ich, a następnie wykorzystanie w różnych okolicznościach.

Myślenie

W końcu wieku przedszkolnego mamy do czynienia z odejściem dziecka od myślenia intuicyjnego i rozwijaniem myślenia opartego na logice. Myślenie intuicyjne dominujące dotychczas zawierało już w sobie uwewnętrznienie, rozwiązywanie problemów w umyśle, ale charakteryzowało się sztywnością, brakiem odwracalności, bezpośrednim powiązaniem z aktualną rzeczywistością oraz podejmowaną aktywnością.

Mowa

Krokiem milowym w rozwoju w wieku przedszkolnym jest niewątpliwie również intensywny rozwój języka, mowy i komunikacji. Około swoich pierwszych urodzin dziecko wypowiada na ogół jedno czy dwa słowa. Na poziomie drugiego roku życia zna od kilku do kilkudziesięciu wyrazów, a przed ukończeniem czwartego w zasadzie biegle się wypowiada: rozmawia, nazywa obiekty, zadaje pytania, prowadzi dyskusje, wyraża własne opinie, i to często w sposób zadziwiający dorosłych.

Wiek przedszkolny jest czasem opanowywania języka, oraz wykorzystywania go w myśleniu o sobie, świecie i innych osobach, a także w działaniu i regulacji własnych zachowań oraz swoich stosunków z innymi ludźmi. Jest czasem intensywnego rozwoju słownictwa i opanowania reguł tworzenia poprawnych gramatycznie zdań. Dziecko uczy się również stosowania języka zgodnie z kontekstem, realizowanym celem oraz rodzajem odbiorcy. Mimo bogatego zasobu słownictwa związanego z codziennym życiem oraz doświadczeniami dziecko potrzebuje często dodatkowych wyjaśnień, gdy wprowadzana jest nowa tematyka. Nie zrozumienie poszczególnych słów powoduje problem w rozumieniu wprowadzanych nowych treści.

Zabawa

Dzieci sześcioletnie wykazują wyraźny postęp w zakresie zabaw zespołowych. Zabawa wciąż jest jednym z najważniejszych przejawów aktywności dziecka, stanowi podstawowy rodzaj jego działalności. Grupy organizowane są dla wspólnej zabawy, o zmiennej tematyce. Dziecko w tym wieku jest jeszcze bardzo egocentryczne i nie troszczy się w zabawie o wspólne dobro. Coraz częściej czuje się jednak odpowiedzialne za to, co robi, np. wtedy, gdy dostaje zadanie do wypełnienia
(M. Żebrowska).

Emocje

W wieku przedszkolnym dziecko wyraża emocje w sposób bardzo wyrazisty. Nie potrafi jeszcze stłumić i opanować swojego zachowania powodowanego emocjami. Wiele czynności dziecka ma charakter ekspresyjny, to znaczy służą one właśnie wyrażaniu przeżyć emocjonalnych, z których przeżywaniem dziecko nie radzi sobie w pełni. Emocje uzewnętrzniane są w żywych gestach i mimice twarzy, w okrzykach i ruchach całego ciała, a także w słowach, którym nadaje zależnie od przeżywanych uczuć odpowiednią intonację (M. Przetacznikowa, G. Makiełło-Jarża).

Normą jest również to, że dzieci w tym wieku przechodzą szybko od jednej emocji do drugiej i przeżywają ją w sposób równie intensywny. Dzieci, które mają duże problemy z kontrolą emocji, często postrzegane są jako tzw. "niegrzeczne". Dlatego przed spotkaniem z dziećmi w sali edukacyjnej warto przeprowadzić rozmowę z nauczycielką/wychowawcą klasy/grupy na temat ewentualnych problemów emocjonalnych dzieci i ich dotychczasowych doświadczeń z sytuacjami zagrożenia życia i zdrowia. Dziecko, które przeżyło traumę w związku z udziałem w zdarzeniu niebezpiecznym dla zdrowia i życia jego oraz osób mu bliskich nie zawsze może brać udział w zajęciach. Podczas zajęć wszystkie dzieci muszą czuć się bezpiecznie bez względu na przekazywane treści i proponowane aktywności. Dlatego przez cały czas trwania zajęć, w sali edukacyjnej powinna być obecna nauczycielka grupy przedszkolnej lub klasy. Ze względu na dominującą w wieku przedszkolnym uwagę mimowolną i dużą potrzebę ruchu (tzw. głód ruchu) należy zadbać o stosowanie zmiennych aktywności podczas prowadzonych zajęć. Zajęcia statyczne wymagające zaangażowania pamięci, uwagi, mowy powinny być przeplatane z aktywnościami ruchowymi, dającymi upust skumulowanym emocjom i umożliwiającymi rozładowanie napięcia mięśniowego.

Dzieci uczą się przez:

• naśladownictwo (dorośli, jako osoby znaczące, ważne dla dziecka stanowią wzór, model czynności i postępowania, dziecko zachowuje się tak jak dorosły, naśladownictwo jest jedną
  z ważnych dróg uczenia się nowych czynności, przyswajania wiadomości, przekonań, praw),
• modelowanie (dorośli stanowią przykład, który dziecko nie tylko kopiuje, ale również odnosi do siebie i stosuje w praktyce poprzez system kar i nagród),
• identyfikowanie (utożsamianie się z poglądami, przekonaniami czy postawami innych osób lub grup społecznych, oparte na wspólnej motywacji).

Warto więc, by oddziaływania podejmowane wobec dzieci uwzględniały ich zainteresowania i preferencje jako czynnik motywujący do aktywności.

Podstawy kompetencji kluczowych

Naturalne procesy, jakim podlega dziecko w okresie przedszkolnym, pozwalają na jego stymulację w kierunku kształtowania kompetencji kluczowych
Wraz z procesami rozwojowymi dziecka tworzą się podstawy poszczególnych kompetencji kluczowych, np.: rozwój mowy i poszerzanie się czynnego słownika pozwala na rozwijanie porozumiewania się w języku ojczystym i języku obcym oraz kompetencji społecznych i obywatelskich. Zabawa jako podstawowa aktywność dziecka kształtuje inicjatywność, przedsiębiorczość, świadomość i ekspresję kulturalną. Ciekowość i zadawanie pytań są podstawą do rozwoju kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-technicznych oraz umiejętności uczenia się.

Rola zabawy w rozwijaniu kompetencji kluczowych

Zabawa staje się w wieku przedszkolnym podstawową aktywnością dziecka ? źródłem jego wiedzy o świecie, identyfikatorem postaw moralnych, podstawą do rozwoju słownictwa oraz rozwoju intelektualnego, a także okazją do zawierania i podtrzymywania relacji społecznych
z rówieśnikami i dorosłymi ? w której toku dziecko mimowolnie, w sposób całkowicie naturalny zdobywa wiedzę i umiejętności.

Kompetencje kluczowe a podstawa programowa wychowania przedszkolnego

Kształtowanie kompetencji w placówce przedszkolnej ma wyjątkowy charakter. Z jednej strony ma na celu wyposażenie dziecka w odpowiednią wiedzę, a z drugiej? dostarczenie okazji, które pozwolą wyrobić w nim odpowiednie nawyki i zdobyć umiejętności praktyczne, a także przez działanie umożliwią kształtowanie odpowiednich postaw. Na tym etapie rozwojowym i edukacyjnym na szczególną uwagę zasługują zatem:

• modelowanie
• naśladowanie pozytywnych wzorców
• świadome tworzenie sytuacji pozwalających na aktywne uczestnictwo, odczuwanie i eksplorację dostępnej przestrzeni z zastosowaniem zasad indywidualnego podejścia do każdego dziecka.

Porozumiewanie się w języku ojczystym

Jest to zdolność do codziennego komunikowania się dziecka w środowisku przedszkolnym z dorosłymi i innymi dziećmi (np. komunikowanie własnych potrzeb, emocji)
Przyjmuje się, że dziecko kończące wychowanie przedszkolne powinno umieć opowiadać o zdarzeniach z przedszkola, odpowiadać na pytania, wyjaśniać własną przynależność do rodziny, grupy, narodu.

Działania przedszkola

Codzienne wspomaganie rozwoju mowy poprzez:

• prowadzenie codziennych, różnorodnych ćwiczeń, zabaw logopedycznych, artykulacyjnych, oddechowych, logorytmicznych, z cała grupą,
• słuchanie utworów literackich czytanych przez nauczyciela oraz zaproszonych gości (rodzice, pani bibliotekarka, dziadkowie, seniorki z zameczka, "Codzienny kwadrans na bajkę",
• wypowiedzi spontaniczne i kierowane,
• praca z obrazkiem, układanie historyjek obrazkowych,
• zabawy wzbogacające słownik dzieci (bierny i czynny),
• ćwiczenia pamięci odtwórczej, nauka wierszy, rymowanek, ról, powtarzanie długich i krótkich zdań,
• ogrywanie scenek (drama, teatr kukiełkowy, pacynki, teatr cieni, zabawy paluszkowe, prowadzenie dialogu),
• występy artystyczne dzieci na uroczystościach przedszkolnych, co wiąże się z wcześniejszą nauką na pamięć przydzielonych ról, np. "Jasełka", "Dzień Babci i Dziadka", "Dzień Rodziny" itp.
• uczestnictwo w konkursach recytatorskich wewnętrznych, "Mały recytator" oraz poza placówką,
• wypowiadanie się dziecka na własny temat,
• zapewnienie wsparcia logopedycznego w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, WWRD,
• wprowadzanie liter, naukę czytania prostych wyrazów i zdań, ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę słuchowo- wzrokową (stosowanie różnorodnych metod),
• doskonalenie sprawności grafomotorycznej (kreślenie szlaczków literopodobnych na różnorodnym podłożu, kreślenie liter po śladzie i samodzielnie)
• kontakt z żywym słowem ? wyjazdy na spektakle teatralne,
• biblioteczki w każdej sali ? co umożliwia codzienny kontakt z literaturą dziecięcą, wycieczki do Biblioteki Miejskiej, szkolnej, udział w akcjach promujących czytanie: "Cała Polska czyta dzieciom",
• obchody ?Międzynarodowego Dnia Postaci z Bajek" - poznanie bajek Disneya ? zajęcia prowadzone indywidualnie w grupach; ?Światowego Dnia Książki? ? w celu promocji czytelnictwa, zorganizowanie spotkania z pisarką.

Porozumiewanie się w językach obcych

Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym opiera się na wprowadzaniu zabaw językowych, używaniu prostych zwrotów w języku obcym w sytuacjach codziennych ? w zabawie i nauce, ukazywaniu korzyści, jakie wynikają z umiejętności posługiwania się językiem obcym.

Przyjmuje się, że dziecko kończące przedszkole rozumie i reaguje na bardzo proste polecenia w języku obcym, a przygotowanie do posługiwania się językiem obcym odbywa się przez zabawę.

Działania przedszkola

W ramach realizacji zadań z tego obszaru dzieci uczestniczą w zajęciach z języka angielskiego dwa razy w tygodniu po 30minut. Powyższe zajęcia przebiegają zgodnie z zaplanowanym rozkładem materiału na dany rok szkolny. Dzieci poznają różnorodne piosenki, rymowanki, historyjki obrazkowe, które z łatwością zapamiętują. Zabawowa forma prowadzenia zajęć, różnorodne techniki oraz metody sprawiają, że dzieci czynnie i chętnie w nich uczestniczą. Jedną z stosowanych metod jest Total Physical Response (TPR), co w dosłownym tłumaczeniu oznacza reagowanie całym ciałem (metoda nauczania języka angielskiego poprzez ruch). Dzieci biorą udział w zabawach ruchowych, grach dydaktycznych, odgrywają różnorodne scenki dramowe oraz uczą się, poznają i utrwalają nowe słownictwo. Podstawowe zwroty i słowa w języku angielskim, które odkrywają to np.: potrafią się przedstawić, określają nastrój, przeliczają, nazywają kolory, części ciała, ubrania, podają nazwy zwierząt, zjawisk atmosferycznych itp.

Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne

Kompetencje matematyczne są realizowane na etapie wychowania przedszkolnego miedzy innymi w postaci rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji.
Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne odnoszą się do opanowania, wykorzystywania i stosowania wiedzy oraz sposobów i metod objaśniających świat przyrody przez: eksperymentowanie, obserwowanie zjawisk, sprawdzanie, majsterkowanie, powtarzanie procedur i instrukcji oraz weryfikowanie wiedzy i odnoszenie jej do codziennych sytuacji, które dziecko zna.

Działania przedszkola

Kompetencje matematyczne

• codzienne zabawy w przeliczanie, klasyfikowanie, mierzenie, ważenie, rozróżnianie stron: lewa/prawa,
• realizacja ćwiczeń z programu prof. E. Gruszczyk-Kolczyńskiej ? DZIECIĘCA MATEMATYKA (m.in. przeliczanie, porównywanie liczebności, stosowanie liczebników porządkowych, orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni oraz na kartce, pomiary długości, klasyfikowanie, przekształcanie, rytm, następstwo czasu):
• Ćwiczenia w zakresie orientacji w przestrzeni ? umiejętności orientowania się w schemacie własnego ciała, określania kierunków w otwartej przestrzeni,
• rytmy ? dostrzeganie regularności w szlaczkach, mozaikach, konstrukcjach,
• liczenie ? przeliczanie elementów, dodawanie, odejmowanie,
• Klasyfikowanie ? segregowanie, dzielenie po równo, łączenie w równoliczne grupy,
• zapoznanie ze znakami matematycznymi: +, -, =, <, >,
• zapoznanie z symbolicznym zapisem liczb w postaci cyfr,
• rozwiązywanie prostych zadań tekstowych,
• układanie prostych zadań tekstowych,
• konstruowanie gier,
• dokonywanie pomiaru długości, porównywanie wagi, objętości,
• rozwijanie intuicji geometrycznej,
• wprowadzenie w świat figur płaskich i brył,
• orientacja w czasie,
• poznanie wartości pieniądza i rozróżnianie niektórych nominałów,
• kodowanie i dekodowanie informacji,
• ćwiczenia, zadania, zabawy eksperymentalno-doświadczalne, kulinarne.

Kompetencje naukowo-techniczne ? codzienne działania:

• obserwacje zjawisk atmosferycznych, przyrodniczych prowadzenie kalendarza pogody, prowadzenie czasowych ?ogródków? w salach oraz stałych ogródków na placu zabaw zabawy mikroskopem, lupą itp., zabawy z wykorzystaniem bezpiecznych narzędzi (kąciki majsterkowicza), zabawy eksperymentalno-doświadczalne (poznawanie podstawowych praw fizycznych, chemicznych), plastyczne, wizualizacyjno-przestrzenne.
• Zabawy konstrukcyjne:
  • budowanie złożonych konstrukcji przestrzennych (wykorzystanie dostępnych materiałów do powstania nowych form według własnego pomysłu),
  • tworzenie budowli z klocków różnego rodzaju i o odmiennych kształtach i wielkościach,
  • montowanie klocków za pomocą zaczepów i skręcania śrubkami
  • budowanie zespołowo konstrukcji, wykorzystanie sprzętów i przedmiotów, takie jak pudła kartonowe, gazety, krzesełka, koce,
  • planowanie kolejnych etapów działań,
  • słuchanie pomysłów kolegów,
  • realizowanie zadań zgodnie z ustalonym planem,
  • zauważanie związków przyczynowo - skutkowy między działaniem a efektem pracy, między rodzajem materiału konstrukcyjnego a uzyskanym wynikiem,
  • łączenie różnorodnych materiałów w czasie wykonywania prac technicznych, np. papier z tkaniną, glinę z surowcami wtórnymi,
  • korzystanie z materiałów w sposób oszczędnych, np. nie wycinania elementów ze środka kartki,
  • tworzenie według własnego pomysłu lub zgodnie ze wzorem składanki papierowej z papieru o dowolnym kształcie, np. kwadratu, prostokąta,   koła,
  • korzystanie z prostych narzędzi podczas majsterkowania,
  • prawidłowo i ostrożnie posługiwanie się przyborami, np. nożyczkami czy igłą,
  • lepienie dowolnych kształtów z plasteliny, modeliny, masy papierowej, gliny,
  • lepienie formy z jednego kawałka masy plastycznej,
  • budowanie z piasku i śniegu,

Poznawanie zawodów

• wypowiadanie się na temat zawodów ludzi mieszkających w okolicy, naszych rodziców (np. nauczyciel, pszczelarz, szewc, stolarz),
• interesowanie się pracą ludzi wykonujących różne zawodach (np. sprzedawca, kucharka, kierowca, ilustrator grafik komputerowy, informatyk, dietetyk),
• rozumienie społecznego znaczenia określonych zawodów (np. policjant, strażak, lekarz),
• podejmowanie zabaw tematycznych, w których przyjmowane są wybrane role społeczne,
• prowadzenie dialogu i naśladowanie czynności zgodnie z podjętą rolą,
• wykonywanie prac gospodarczych i podejmowanie działań na rzecz innych,
• wykonywanie obowiązków i wywiązywanie się z nich sumiennie,
• rozumie znaczenie i wartość wykonanej pracy,
• poszanowanie pracy innych (np. prace plastyczne kolegów, ułożone budowle z klocków) 

Świat techniki

• wykonywanie eksperymentów na podstawie zdobytych wiadomości z wykorzystaniem dostępnych materiałów i przyrządów (np. szkła powiększającego, magnesów),
• nazywanie siły napędowej różnych środków transportu (np. wiatr, silnik elektryczny, silnik spalinowy),
• rozpoznawanie kolejnych etapów postępu w zakresie przekazywania informacji na odległość: posłaniec, telegraf, telefon, poczta elektroniczna, - rozpoznawanie różnych źródeł energii (np. słońce, woda, wiatr) oraz źródła prądu (np. bateria), siła wiatru, spadek wody, ciepło słoneczne,
• nazywanie pojazdów, określanie, wskazywanie środków lokomocji (np. pociąg, samolot, statek),
• rozpoznawanie środków transportu służące do przewozu ładunków (np. ciężarówka, wywrotka, śmieciarka),
• nazywanie i określanie zastosowania takich pojazdów, jak karetka pogotowia, wóz strażacki , rozpoznawanie ich numerów,
• rozumienie, że urządzenia techniczne ułatwiają ludziom pracę,
• korzystanie z komputera, tablicy multimedialnej, robotów, telefonów, respektowanie zasad korzystania z urządzeń technicznych tylko za zgodą  dorosłych,

Zabawy badawcze i eksperymenty

• odróżnianie, opisywanie cech i właściwości materiałów, odróżnianie metalu, plastiku, papieru, drewna (badanie właściwości magnesu, ciężkości przedmiotów poprzez np. opadanie w wodzie na dno, a lekkie unoszą się na jej powierzchni itp.),
• określanie właściwości badanych ciał i substancji na podstawie wykonanych doświadczeń (np. rozpuszczalność w wodzie, przewodzenie ciepła, opadanie w powietrzu, wprowadzanie przedmiotów w ruch za pomocą równi pochyłej),
• wykonywanie eksperymenty i doświadczenia, stosując się dokładnie do instrukcji.

Kompetencje informatyczne

Dziecko w wieku przedszkolnym stopniowo i pod kontrolą wprowadzane jest w przestrzeń wirtualną, przez co zyskuje możliwość rozwijania wszystkich pozostałych kompetencji kluczowych. Podstawa programowa zachęca do umożliwienia dziecku podejmowania samodzielnej aktywności poznawczej, w tym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.

Działania przedszkola

• wykorzystywanie narzędzi TIK (np. magnetofon, rzutnik, laptop, tablica interaktywna);
• wykorzystywanie Internetu ? oglądanie prezentacji i filmów edukacyjnych, gry edukacyjne;
• nauka rysowania w programie Power Point ? wykorzystywanie w pracy programu Power Point;
• nauka programowania ? korzystanie z robotów DASH;
• nauka kodowania poprzez zabawę ? ?Kodowanie na dywanie?;
• zajęcia profilaktyczne ? dziecko bezpieczne w sieci (sieciaki.pl), Dzień Bezpiecznego Internetu.

Umiejętność uczenia się

Kompetencje związane z uczeniem się są na tym etapie niezwykle istotne ? przedszkole to pierwsze doświadczenie dziecka z uczeniem się, w tym z uczeniem się konsekwentnym, możliwie świadomym i ukierunkowanym na osiągniecie konkretnych celów. Rolą przedszkola jest poznanie indywidualnych cech, preferencji dziecka, dobór odpowiednich metod i form pracy, by przygotować dziecko do różnych form nauki - pracy grupowej i indywidualnej oraz do różnorodności stylów uczenia się, tworząc dzieciom sytuacje, w których uczą się one gospodarowania czasem przeznaczonym na zabawę, współpracują przy wykonywaniu zadania i biorą odpowiedzialność za wynik swoich działań. Kompetencja ta kształtowana jest poprzez realizację i integrowanie treści wszystkich obszarów podstawy programowej tj.: obszar - fizyczny, emocjonalny, społeczny, poznawczy poprzez m.in.:

• Stosowanie odpowiednich metod pracy, zwłaszcza poprzez zabawę;
• Zdobywanie samodzielnych doświadczeń oraz wyciągania wniosków z własnych działań twórczych prowadzonych w przedszkolu;
• Współdziałanie między sobą poprzez pracę w zespole oraz grupie ? uczenie się od siebie;
• Uwzględnianie indywidualnych możliwości i zainteresowań wychowanków. Stwarzanie sytuacji wykazania się samodzielnością, kreatywnością i pomysłowością,;
• Realizację akcji charytatywnych min.: Szlachetna Paczka, Góra Grosza, Zbieranie nakrętek dla Roberta, Współpraca z Punktem Przetrzymań Znalezione Psy;
• Wskazywanie mocnych stron dziecka poprzez stosowanie wzmocnień pozytywnych;
• Udział w konkursach, uroczystościach organizowanych na terenie przedszkola i poza przedszkolem.

Kompetencje społeczne i obywatelskie

Kompetencje te na tym etapie rozumiane są jako zdolność do stopniowego wychodzenia poza obszar rodziny, do pracy z innymi w grupie przedszkolnej. Na tym etapie istotne jest, aby dziecko zrozumiało obyczaje i sposoby funkcjonowania osób w różnych społeczeństwach i środowiskach, dostrzegało różnorodność zachowań, a stopniowo też postaw. Bardzo ważne jest również wzbudzanie zainteresowania dzieci otoczeniem domu i przedszkola, zachęcanie do podejmowania działań na rzecz wspólnego dobra i pracy w dziecięcym wolontariacie na miarę ich możliwości.

Działania przedszkola

Realizacja tych treści odbywa się nieustannie podczas wszystkich sytuacji z jakimi stykamy się w przedszkolnej rzeczywistości, a ich celem jest wykształcenie u dzieci postaw społecznie pożądanych:

• budzenie zainteresowania historią swojej rodziny odbywa się poprzez przekazywanie dzieciom tożsamości kulturowej z pokolenia na pokolenie dzięki spotkaniom międzypokoleniowym organizowanymi z okazji ,,Dnia Babci i Dziadka?, czy ,,Święta Rodziny?, a także dzięki osobom starszym ze społeczności lokalnej (seniorami z okolicy) poprzez ,,spotkania z paniami z zameczka?,
• odkrywanie dziejów naszego kraju, naszej miejscowości poprzez odwiedzanie przez dzieci zabytkowych miejsc w bliższej i dalszej okolicy przedszkola (dwór klasyczny zwany zameczkiem, stary cmentarz, pomnik ofiar hitleryzmu) oraz poznawanie historii naszej miejscowości i regionu,
• nierozłącznym elementem edukacyjnym realizowanym w przedszkolu jest szeroko pojęty regionalizm. Jest on związany z regionem śląskim: gwarą, tradycjami, obyczajowością, bogactwem kulturowym z przywiązaniem ogromnej wagi do roli rodziny, śląska, postaw społecznych godnych naśladowania: np. szacunek dla rodziców i osób starszych wiekiem, ciężkiej pracy ludzkiej oaz postaw obywatelskich i patriotycznych. Przykładem działań promowanym przez nasze przedszkole jest organizacja Międzyprzedszkolnego Gminnego Przeglądu Regionalnego: ?My som stond ? Jesteśmy stąd?, w którym co roku biorą udział najmłodsi mieszkańcy Czerwionki-Leszczyn,
• nauka praw: dziecka, obywatelskich, równości oraz poszanowania innych osób, a także poczucie obowiązku, zrozumienie i poszanowanie wspólnych wartości społecznych i obywatelskich jest kształtowana w różnych sytuacjach przedszkolnych dnia codziennego. Odbywa się ona m. in. poprzez przestrzeganie zasad i reguł, pogadanki i zabawy kształtujące właściwe wzorce społeczne, a także dobór wartościowych treści omawianych z dziećmi. Normą jest uwrażliwianie najmłodszych do stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalnego zachowanie się, umiejętność współpracy, otwartość, bezkonfliktowość, tolerancja, przy jednoczesnym eliminowaniu postaw społecznie niepożądanych. Służą temu tworzone przez dzieci kodeksy zachowania, stosowanie odpowiednio dobranych wzmocnień pozytywnych i konsekwencji,
• nauka patriotyzmu przez obchody m. in. Dnia Niepodległości, Dnia Flagi. Propagowanie postawy patriotycznej poprzez organizowanie Międzygrupowego Konkursu Recytatorskiego, czy Ogólnopolskiego Konkursu Plastycznego o tematyce patriotycznej,
• współpraca w ogólnopolskim projekcie społecznym organizowanym przez Stowarzyszenie Wiosna ,,Szlachetna Paczka?, udział w akcjach ,,Góra grosza?, Zbiórka karm dla Punktu Przetrzymań Zwierząt w Czerwionce-Leszczynach i Fundacji ?Jestem Głosem Tych, Co Nie Mówią?, zbiórka makulatury,
• realizacją programów, których celem jest rozwijanie umiejętności psychospołecznych: ,,Bezpieczne wakacje?, ,,Bezpieczne ferie?, ,,Nie truj sąsiada?, a także ułatwianie adaptacji nowych przedszkolaków poprzez ,,Dni otwartych przedszkola?,
• spacery, wycieczki do różnych miejsc użyteczności publiczne (sklep, poczta, biblioteka, straż pożarna, apteka, ośrodek zdrowia, Urząd Miasta i Gminy Czerwionka-Leszczyny, muzeum przy byłej kopalni KWK ,,Dębieńsko?,
• spotkania z przedstawicielami różnych zawodów (strażak, policjant, ratownik medyczny oraz rodzicami prezentującymi swoje zawody (np. fryzjer, leśnik, informatyk, wiolonczelistka, żołnierz zawodowy),
• realizacja Programu Preorientacji Zawodowej, jako przejaw kształtowania postawy motywacji do podejmowania pracy zawodowej ? aktywna postawa zawodowa kształtująca właściwe wzorce przyszłego, dorosłego Polaka.

Inicjatywność i przedsiębiorczość

Poczucie inicjatywy i przedsiębiorczość należy rozumieć jako zdolność do wcielania pomysłów w czyn. Kompetencja ta obejmuje działania zmierzające do rozwoju poczucia sprawstwa przez stwarzanie dzieciom warunków do samodzielnego eksplorowania świata, eksperymentowania, doświadczania. Inicjatywność i przedsiębiorczość są rozwijane wielopłaszczyznowo, i co ważne, ich elementy są obecne podczas wszystkich działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych, w których uczestniczy dziecko w przedszkolu.

Działania przedszkola

W ramach realizowania powyższych treści, stwarzane są okazje pozwalające dzieciom samodzielnie doświadczać i eksperymentować; na przykład podczas robienia kanapek, sałatek, soków, pieczenia ciast, ciasteczek, malowania (mieszania farb), rysowania, wydzierania, lepienia, układania klocków, zabaw w piaskownicy.
Korzystanie z kolorowych kubków przeznaczonych do kodowania na dywanie rozwijają pomysłowość i wyobraźnię dzieci. Współpraca podczas stawiania dzieciom zadań do wykonania w parach, grupach czy zespołach pozwalają im poczuć się współodpowiedzialnymi za ostateczny efekt podejmowanych działań.
Codzienne zabawy na placu zabaw, w sali gimnastycznej, w kącikach zainteresowań, zabawy doświadczalne, wykorzystanie kolorowych bum, bum rurek pozwalają dzieciom na doznawanie nowych wrażeń.
Wykonywanie prac plastycznych, technicznych, konstruowania gier pozwalają dziecku na rozwijanie pomysłowości i inwencji twórczej.
Swoje pomysły mogą również dzieci wykorzystać podczas wymyślania historyjek, odgrywaniu scenek, wcielaniu się w bohaterów bajek, podczas zabaw tematycznych, różnego rodzaju układankach a także podczas sklejania czy konstruowania modeli.

Świadomość i ekspresja kulturalna

Praca w tym obszarze ukierunkowana jest na twórcze wyrażanie doświadczeń i emocji za pośrednictwem różnorodnych środków ekspresji: muzyki, sztuk teatralnych, literatury i sztuk wizualnych. Doświadczania takie pozwalają na wyrażenie przez dziecko różnorodnych stanów emocjonalnych, wyzwolenie pozytywnych emocji, a przez to otwarcie się na nowości. Wzmacniają inicjatywę i pomagają w nawiązaniu relacji. Przedszkole daje dziecku możliwość nie tylko poznawania i odtwarzania rzeczywistości związanej z kulturą i sztuką, ale również eksperymentowania z rytmem, głosem, dźwiękiem, ruchem, grafiką.

Działania przedszkola

• Codzienne malowanie, rysowanie, śpiewanie, taniec, odgrywanie scenek dramowych,
• Znajomość różnych technik plastycznych (umiejętność posługiwania się różnymi narzędziami malarskimi i materiałami plastycznymi np. malowanie kasztanami, woskiem, malowanie przez gazę),
• Wystawy prac dzieci w salach, korytarzach, szatni, na stronie internetowej oraz portalu społecznościowym Facebook,
• Przybliżenie świąt w tradycji ludowej (organizowanie międzyprzedszkolnego gminnego konkursu regionalnego ?My som stond - jesteśmy stąd?, obchody Święta Zmarłych). Zapoznanie z tradycjami i obrzędami, takimi jak: Andrzejki, tłusty czwartek, Dzień Chłopaka, Dzień Kobiet, balik karnawałowy,
• Udział w obchodach Świąt Bożego Narodzenia (?Wigilia w przedszkolu?) oraz Świąt Wielkanocnych (?Zajączek w przedszkolu?),
• Udział w różnych uroczystościach - jako mali aktorzy: pasowanie na przedszkolaka (dzieci młodsze), Święto Niepodległości, Biesiada Śląska, Jasełka,
• Dzień Babci i Dziadka, Święto Rodziny, pożegnanie przedszkola (dzieci starsze),
• Szacunek do wytworów kultury i sztuki (kącik regionalny w holu przedszkola),
• Udział w konkursach przedszkolnych, gminnych, powiatowych, wojewódzkich, ogólnopolskich: recytatorskich, plastycznych, muzycznych, udział w przeglądach tanecznych (?Z piosenką i tańcem po Europie?) oraz przeglądach teatralnych (?Parada Jasełek?, ?Bliskie Spotkania?, ?Przegląd Teatralny? organizowany przez nasze przedszkole),
• Organizowanie grupowych konkursów plastycznych dla dzieci i rodziców,
• Zorganizowanie międzygrupowego konkursu plastycznego dla dzieci w przedszkolu,
• Zorganizowanie międzygrupowego konkursu recytatorskiego dla dzieci w naszym przedszkolu,
• Udział w koncertach muzycznych, przedstawieniach teatralnych, lekcjach muzealnych oraz lekcjach regionalizmu (współpraca: z CKE w Czerwionce-Leszczynach, z Żorskim Centrum Regionalnym w Osinach, zespołem muzycznym Claudia i Kasia Chwołka, Orkiestrą Dębieńsko),
• Udział w zajęciach logorytmiki, poprzez śpiewnie, taniec, ilustrowanie muzyki ruchem, grę na prostych instrumentach muzycznych, grę na bum-rurkach,
• Zapoznanie z najbliższą okolicą: zabytkami, pomnikami, ciekawymi miejscami na terenie gminy Czerwionki-Leszczyn,
• Czytanie literatury dziecięcej (udział w projekcie czytelniczym ?Z nosem w książce, współpraca z Biblioteką Publiczną w Leszczynach).

Niektóre metody stosowane w naszym przedszkolu

• Metody czynne
  • metoda samodzielnych doświadczeń,
  • metoda kierowania własną działalnością dziecka,
  • metoda zadań stawianych dziecku,
• Metody oglądowe
  • obserwacja i pokaz,
  • osobisty przykład nauczyciela,
  • udostępnianie sztuki ? dzieła plastyczne, przedstawienia teatralne, ilustrowane artystycznie utwory literackie, koncerty muzyczne, technika zmiany ról, drama, pantonima, teatr paluszkowy, teatr kukiełkowy, teatr cieni, opowieść ruchowa
• Metody słowne
  • rozmowy,
  • opowiadania,
  • zagadki,
  • objaśnienia i instrukcje,
  • sposoby społecznego porozumiewania się,
  • metody żywego słowa,
• Metody aktywizujące
  • burza mózgów,
  • metoda projektów,
  • gry dydaktyczne,
  • integracji sensorycznej,

Nowatorskie metody nauczania stosowane w pracy przedszkola

• Metoda ruchowej ekspresji twórczej R.Labana
• Metoda C. Orffa
• Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne
• Metoda aktywnego słuchania muzyki wg Batti Strauss
• Metoda Kniessów
• Metoda E. Gruszczyk- Kolczyńskiej do nauki matematyki
• Metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz
• Metoda Paula Dennisona (Kinezjologia Edukacyjna)
• Metoda twórczego myślenia J. Osborne ?Burza mózgów?

Pomoce dydaktyczne

• zabawki w kącikach zabaw, np. lalki, wózki, auta, klocki,
• zabawki tematyczne: kącik majsterkowicza, salon piękności, zabawkowa kuchnia ze sprzętami, zabawkowa pralka, żelazko i deska, targowisko z owocami i warzywami, sklep z kasą i pieniędzmi,
• zabawki stolikowe, np. puzzle edukacyjne, drewniane układanki, klocki edukacyjne, gry planszowe, gry edukacyjne, kolorowanki,
• zabawki sportowe i na plac zabaw, np. drabinki, ławeczki, materace, piłki, obręcze, wiaderka, łopatki, foremki, sitka, bańki mydlane, baseny z piłkami, szarfy, woreczki, chusta animacyjna,
• zestawy do kodowania na dywanie (plansze i kolorowe kubeczki),
• książki edukacyjne, bajki edukacyjne na płytach CD,
• sprzęt na placu zabaw,
• narzędzia ogrodnicze, nasiona, sadzonki,
• sprzęty w sali doświadczania świata,
• pomoce ?naukowe?, np. lupa, globus, mapa, waga, miarka, menzurka, pęseta, magnes, zegar, liczydło, liczmany, magiczne skrzynki, piasek kinetyczny, plansze edukacyjne, parawany ? teatrzyki, kukiełki, pacynki,
• przybory do wykonywania prac plastycznych: farby, kredki, nożyczki, stemple, pastele, pędzle, gąbki, plastelina, kleje, mazaki, bibuła, bloki, arkusze papieru, brystol,
• przybory muzyczne: tamburyna, kołatki, grzechotki, trójkąty, dzwonki, pianino,
• pomoce multimedialne: laptop, tablica interaktywna, radio, odtwarzacz CD,
• pomoce naturalne: liście, patyki, kamienie, szyszki, kasztany, żołędzie, piasek, kasza manna, ryż, groch,
• pomoce pobudzające kreatywność: masa solna, folia aluminiowa, pudełka, gumki, zakrętki, tacki papierowe, wełna, guziki, filc.

Opracowanie merytoryczne:

• Chrapiec Bernadeta
• Chudyka Agata
• Gilga Maria
• Gojny Zuzanna
• Kwiatkowska Katarzyna
• Małachowska Katarzyna
• Piontek Jadwiga
• Sobieska Monika
• Szymura Martyna
• Wieczorek Joanna
• Wrożyna Aleksandra